Onderwerp 02: Hoe stress je hersenen beïnvloedt
Dit onderwerp biedt een toegankelijke inleiding tot de neurobiologie van stress en hoe onze hersenen reageren op uitdagende situaties. Cursisten worden begeleid door de 'vecht- of vluchtreactie' – een evolutionair overlevingsmechanisme dat wordt geactiveerd wanneer we bedreigingen waarnemen, zowel fysiek als psychisch. De cursus legt de rol uit van de belangrijkste stresshormonen – cortisol, adrenaline (epinefrine) en noradrenaline (norepinefrine) – en beschrijft hoe ze lichaam en geest beïnvloeden, zowel in gezonde doses als wanneer ze chronisch hoog aanwezig zijn. Deelnemers begrijpen hoe het General Adaptation Syndrome zich ontwikkelt in drie fasen: alarm, weerstand en uitputting, en zien hoe langdurige stress kan leiden tot ernstige fysieke en psychologische gevolgen.
Een belangrijk onderdeel onderzoekt het concept neuroplasticiteit – het opmerkelijke vermogen van de hersenen om zich gedurende het hele leven te veranderen en aan te passen. Het onderwerp bespreekt hoe kortdurende stress de focus en het leervermogen daadwerkelijk kan verbeteren, maar chronische stress schadelijke effecten heeft op de structuur en functie van de hersenen. Chronische stress kan bijvoorbeeld de hippocampus doen krimpen (wat het geheugen en leervermogen beïnvloedt), de amygdala overactiveren (wat angstgevoelens verhoogt) en de prefrontale cortex verzwakken (wat de focus en het besluitvormingsvermogen vermindert). Ondanks deze uitdagingen benadrukt de cursus dat de hersenen zich kunnen herstellen: door middel van positieve gewoonten zoals lichaamsbeweging, mindfulness en creatieve activiteiten kunnen cursisten hun veerkracht versterken en zelfs enkele negatieve effecten van stress ongedaan maken.
Tot slot bevat het thema praktische oefeningen en reflectieactiviteiten om deelnemers te helpen hun eigen stressreacties te herkennen, fysiologische veranderingen in praktijksituaties te begrijpen en gezondere copingmechanismen te ontwikkelen. Cursisten worden aangemoedigd om hun persoonlijke triggers te onderzoeken, te experimenteren met stressverminderende methoden en technieken toe te passen om een adaptiever en veerkrachtiger brein te ontwikkelen.
