Biedt onderwijs bescherming tegen werkstress?
Werk is een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven en stress op het werk kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid, het algehele welzijn en de productiviteit. Een recente studie onderzocht of meer opleidingsjaren mensen helpen om beter om te gaan met stress op het werk. De onderzoekers gebruikten gegevens van meer dan 13.000 werkende volwassenen in Duitsland, verzameld in het kader van een nationale onderwijsenquête. De studie richtte zich op veelvoorkomende bronnen van stress op de werkplek, zoals routinetaken, autonomie, slechte werkomgevingen, baanonzekerheid en een gebrek aan kansen op promotie of salarisverhoging.
Uit de resultaten bleek dat over het geheel genomen, Mensen met meer jaren opleiding gaven aan dat ze minder stress voelden door hun werk. EOpleiding leek een beschermende factor te zijn, die stress verlaagde, zelfs wanneer er andere moeilijke werkomstandigheden aanwezig waren. Interessant genoeg was de impact van opleiding niet in alle situaties hetzelfde. Zo waren werknemers met een hogere opleiding beter in staat om zeer routinematige taken uit te voeren. In plaats van zich te vervelen of vast te zitten, ervoeren ze minder stress in routinematige situaties – mogelijk omdat hun vaardigheden hen hielpen dergelijke taken efficiënter uit te voeren.
Anderzijds, Als het om carrièrebedreigingen gaat, geven hoogopgeleide werknemers aan dat ze zich juist meer gestrest voelen. De kans op baanverlies of een gebrek aan promotiekansen woog zwaarder op hen dan op werknemers met minder jaren scholing. Dit zou kunnen komen doordat mensen met een hoger opleidingsniveau vaak sterkere carrièreambities hebben en bedreigingen voor hun vooruitgang als groter worden ervaren.
Sommige bevindingen trokken gangbare aannames in twijfel. Autonomie, wat doorgaans als iets positiefs wordt gezien, werd in deze studie in verband gebracht met hogere stress. Een mogelijke verklaring is dat Meer vrijheid brengt ook meer verantwoordelijkheid met zich mee, wat overweldigend kan zijn. Ook het hebben van routinematige taken, die vaak als stressvol worden ervaren, werd in deze dataset in verband gebracht met minder stress, vooral bij mensen met een hogere opleiding.
Uit het onderzoek blijkt dat onderwijs over het algemeen de stress op het werk vermindert, maar het beschermt mensen niet tegen alle uitdagingen. Een slechte werkomgeving, bijvoorbeeld gekenmerkt door conflicten of gebrek aan respect, was stressvol voor iedereen, ongeacht het opleidingsniveau. Ook de onzekerheid over de baan en het gebrek aan carrièremogelijkheden vormen een ernstige bron van stress, vooral voor hoogopgeleiden.
De bevindingen hebben duidelijke implicaties voor werkgevers. Het ondersteunen van leren en de ontwikkeling van vaardigheden kan werknemers helpen beter met stress om te gaan. Maar bedrijven moeten ook erkennen dat hoogopgeleide werknemers bijzonder gevoelig zijn voor carrièreonzekerheid. Duidelijke promotietrajecten, eerlijke beloningssystemen en een gezonde werkcultuur zijn net zo belangrijk als mogelijkheden voor professionele ontwikkeling.
Het is belangrijk om op te merken dat het onderzoek cross-sectioneel was, wat betekent dat het een momentopname was en geen causaal verband kan aantonen. Het was ook gebaseerd op zelfgerapporteerde enquêtegegevens en beperkt tot de Duitse beroepsbevolking, wat mogelijk niet de ervaringen in andere landen weerspiegelt. Toch dragen de resultaten bij aan het groeiende bewijs dat opleiding een belangrijke rol speelt in hoe mensen werkgerelateerde stress ervaren en ermee omgaan.
Kortom, onderwijs kan een waardevolle buffer zijn tegen stress, vooral in routinematige banen, maar het heft de impact van een toxische omgeving of onzekere carrière niet op. Werkgevers die stress willen verminderen, moeten investeren in leermogelijkheden en tegelijkertijd eerlijke, ondersteunende en respectvolle werkplekken creëren.
Referentie
Schoger, LI (2025). Omgaan met werkgerelateerde stressoren: Vermindert opleiding werkgerelateerde stress? Tijdschrift voor Volksgezondheid, 33, 1123–1134. https://doi.org/10.1007/s10389-023-02070-5
